Khái niệm “khởi thủy” ở đây là từ bao giờ? Có phải từ khi người Đại Việt bắt đầu cộng cư với người Champa sau cuộc hôn nhân của Công chúa Đại Việt Trần Huyền Trân và vua Champa Jaya Simhavarman Đệ Tam/Chế Mân năm Bính Ngọ 1306, dẫn đến vùng đất này chính thức thuộc về lãnh thổ Đại Việt như quà sính lễ từ năm Đinh Mùi 1307?
Sách sử cho biết, các đời vua chúa nhà Nguyễn đã phát hiện, quan tâm, đốc thúc người dân xứ Quảng sử dụng tay nghề, khai thác nhiều ngành nghề và đặt ra các sắc luật, chỉ dụ, sắc phong, thưởng phạt bài bản, chi tiết...
Quê tôi nằm bên con sông Hà Sấu, hạ lưu sông Cổ Cò. Sử sách ghi rằng, ngày xưa, thương khách buôn bán giữa chợ Hội An và chợ Hàn, Đà Nẵng, chủ yếu bằng đường sông. Sông Cẩm Lệ, Đà Nẵng, rẽ thành 2 nhánh: Một đổ ra Cửa Hàn, nhánh còn lại chảy qua Non Nước, soi bóng dưới chân Ngũ Hành Sơn huyền thoại, rồi theo hướng đông nam, qua chợ Cầu, làng Hà Lộc, xuống Cổ Cò, Hà Sấu, xuôi Đế Võng chảy ra biển Đông.
Vậy là gần 25 năm sống ở thành phố bên bờ sông Hàn này, từ hồi tôi mới rời Trường Đại học Tổng hợp Huế, chân ướt chân ráo xin vào làm cộng tác viên Báo Công an Quảng Nam - Đà Nẵng (bây giờ là Báo Công an TP Đà Nẵng) vào năm 1990. Đà Nẵng đối với tôi hồi đó sao mà lạ lẫm và cao sang đến vậy.